Wets­voor­stel biedt onvol­doen­de bescher­ming erfgenamen

Een erf­ge­naam heeft drie opties: ver­wer­pen, zui­ver aan­vaar­den of bene­fi­ci­air aan­vaar­den van de erfe­nis. Bij zui­ve­re aan­vaar­ding ben je als erf­ge­naam ver­plicht om met je eigen geld de schul­den van de erf­la­ter te vol­doen, als de nala­ten­schap te wei­nig ver­haal biedt. Bene­fi­ci­ai­re aan­vaar­ding beschermt tegen deze ver­plich­ting, door­dat alleen de nala­ten­schap aan­spra­ke­lijk is voor schul­den. Als de keu­ze een­maal gemaakt is, kan daar niet meer op wor­den terug­ge­ko­men. Wat veel men­sen niet weten, is dat een keu­ze ook door gedrag of juist door stil­zit­ten kan wor­den gemaakt.

Gedraagt een erf­ge­naam zich ten aan­zien van de nala­ten­schap als ​‘heer en mees­ter’, of laat hij na tij­dig een bewus­te keu­ze te maken, dan wordt hij geacht zui­ver te heb­ben aanvaard.

Twee broers in Delft die op de dag van het over­lij­den van hun moe­der samen met hun part­ners in een Chi­nees res­tau­rant een een­vou­di­ge maal­tijd nut­tig­den, kre­gen hier­door het dek­sel op de neus. Tij­dens het eten regel­den zij de uit­vaart ene beschei­den reke­ning werd betaald met de pin­pas van hun zojuist over­le­den moe­der. Later oor­deel­de de rech­ter dat zij enkel door te pin­nen van de bank­re­ke­ning van hun moe­der de nala­ten­schap zui­ver had­den aan­vaard. Zij had­den name­lijk als ​‘heer en mees­ter’ over de nala­ten­schap beschikt. Ver­vol­gens zijn deze twee broers voor ton­nen aan­spra­ke­lijk met hun eigen ver­mo­gen, omdat de erfe­nis van moe­der per sal­do zwaar nega­tief bleek te zijn.

Nog een voor­beeld: een moe­der die na het over­lij­den van haar zoon samen met enke­le fami­lie­le­den diens huur­wo­ning leeg­haal­de en daar­na onder meer zijn tele­vi­sie, pia­no en ster­ren­kij­ker weg­gaf, werd door die han­de­ling even­eens geacht zui­ver te heb­ben aan­vaard. Ook deze erf­ge­na­men wer­den aan­spra­ke­lijk met hun eigen vermogen.

En ver­pleeg­hui­zen gun­nen nabe­staan­den na een over­lij­den vaak maar één of twee dagen de tijd om de spul­len van de over­le­de­ne op te halen. De kans blijft ook na inwer­king­tre­ding van het wets­voor­stel groot, dat een erf­ge­naam, die na het oprui­men iets ver­koopt of weg­geeft, zich onge­wild gro­te schul­den op de hals haalt.

De bescher­ming voor erf­ge­na­men tegen onver­wach­te schul­den die het wets­voor­stel biedt, gaat naar onze mening dus niet ver genoeg. Alleen als er een schuld blijkt te zijn die een erf­ge­naam niet ken­de en ook niet kon ken­nen, biedt de nieu­we wet de zui­ver aan­vaar­den­de erf­ge­naam bescher­ming. De broers uit de hier­voor gege­ven situ­a­tie waren hier­mee waar­schijn­lijk niet gehol­pen geweest. Immers: alleen in uit­zon­der­lij­ke omstan­dig­he­den valt een schuld onder deze voor­ge­stel­de wetsbepaling.

Wij plei­ten daar­om voor schrap­ping van de wets­ar­ti­ke­len waar­door erf­ge­na­men onbe­wust zui­ver kun­nen aan­vaar­den, enkel door gedrag of stil­zit­ten. Als geen uit­druk­ke­lij­ke keu­ze is gemaakt, zou bene­fi­ci­ai­re aan­vaar­ding het wet­te­lijk uit­gangs­punt moe­ten zijn. Deze keu­ze brengt wel­is­waar eni­ge extra kos­ten met zich mee, omdat een ver­ef­fe­naar moet wor­den aan­ge­steld, maar die extra kos­ten wegen al heel snel op tegen het risi­co voor aan­spra­ke­lijk­heid voor schul­den van de erflater.

De wet­ge­ver behoort naar onze mening betrok­ken en goed­wil­len­de erf­ge­na­men te bescher­men tegen aan­spra­ke­lijk­heid voor ton­nen van­we­ge een ondoor­dach­te uit­ga­ve van een paar tien­tjes of het weg­ge­ven van een sterrenkijker.